24-02-2023

De nieuwe Politieke Markt

Vanaf maart 2023 experimenteert de Raad van Almere met een nieuw vergadermodel. Meer tijd voor belangrijke dingen. Zoals contact met de stad.

De tafel(s) van Almere

In de raadzaal van het stadhuis van Almere staat de grootste vergadertafel van de stad. Er is plaats voor 45 raadsleden, 32 fractieassistenten, 7 wethouders en een burgemeester. Vaak schuiven ook nog inwoners aan om mee te praten, of deskundigen om informatie te delen. Een enorme tafel dus. Maar wel een denkbeeldige.

Denk even met ons mee, want het is superbelangrijk. Die ingebeelde tafel is namelijk de plaats waar de belangrijke beslissingen over nu en de toekomst van Almere worden genomen. Hier bespreken inwoners, politici en bestuurders de onderwerpen in de openbaarheid. Iedereen kan meeluisteren en vaak meepraten. En dankzij de verschillende deelnemers en al die verschillende meningen van al die 77 politici worden hier dus ook de verschillende meningen uit de stad gehoord. Want de raad neemt pas een besluit als elke mening aan bod heeft kunnen komen. Wat een belangrijke tafel is dat! Wat u hier leest is waar en het gebeurt echt. Maar die tafel, die is dus denkbeeldig. Lees door om te ontdekken waarom wij over een denkbeeldige tafel schrijven.

Tijd te kort

Stel je voor: je moet als gemeenteraad vergaderen over een stuk of 200 onderwerpen per jaar om er een besluit over te kunnen nemen. Hoe moet een nieuwe wijk eruit komen te zien, mogen ergens bomen worden gekapt, waar gaat hoeveel geld naar toe? Er zijn grote onderwerpen en kleine onderwerpen. Soms ingewikkeld, soms eenvoudig. Dus soms is er veel te bespreken, soms weinig. Maar in onze huidige werkwijze van de Politieke Markt bespreekt de raad vrijwel alles. Dat kost nogal wat tijd. Want in de raad zitten 45 raadsleden die zich georganiseerd hebben in 16 fracties (politieke partijen). In een vergadering hebben de meeste politici wel wat in te brengen, dus ga maar na hoeveel tijd dat kost: elke keer willen 16 woordvoerders een duit in het zakje doen. En dan komen dus ook de insprekers, de wethouders, de ingediende moties Met een motie kan een raadslid een onderwerp ter bespreking en stemming aandragen. en amendementen, de gesprekstafels en andere sprekers of bespreekmomenten er nog bij. De raad komt al snel tijd te kort.

Prioritijd

Dat tussenkopje is fout geschreven, dat weten we. Maar we bedoelen ermee dat belangrijke zaken méér tijd verdienen dan minder belangrijke zaken. Dus misschien moet de raad niet over álles praten, maar kiezen welke onderwerpen hij echt belangrijk vindt. Want er zijn ook onderwerpen waarvoor eigenlijk alleen maar een besluit nodig is. Daar hoef je dus geen tijd aan te besteden. Hier is de winst te behalen. Als de raad een aantal onderwerpen niet meer bespreekt, kan er meer tijd naar andere onderwerpen, belangrijkere en vooral ook: naar en met andere gesprekspartners. Daarmee bedoelen we met name de inwoners. Ook krijgt de raad meer tijd om eens wat dieper na te denken over grote opgaven of over de regio.

Kortom: de raad bepaalt meer zélf waar hij zijn schaarse tijd aan wil besteden.

Wat wel en wat niet? De wegingstafel!

De raad bespreekt onderwerpen in het openbaar, zodat iedereen kan weten dat de verschillende meningen zijn gehoord en wat de overwegingen zijn. Pas daarna weegt de raad alle belangen af en neemt een besluit namens de hele stad. In onze werkwijze van de Politieke Markt werkt dat erg goed. Want de onderwerpen staan apart op de agenda, je weet wanneer de vergadering begint en eindigt en in welke zaal je moet zijn. Het is voor inwoners heel gemakkelijk om de besprekingen bij te wonen en met politici of bestuurders in gesprek te komen. Die openbaarheid vindt de raad superbelangrijk. Dus we kunnen niet zomaar onderwerpen niet meer bespreken, want dan kunt u niet meer meeluisteren of -praten. Een van de nieuwe (denkbeeldige) tafels is daarom de 'wegingstafel'. Raadsleden komen vóórdat de Politieke Markt begint bij elkaar om te wegen welke onderwerpen wel of niet besproken gaan worden. En, voordat de raad besluit om iets níet te bespreken, kan ook een inwoner dat laten weten. Dus ook op die manier kan zo'n onderwerp dan tóch op de agenda komen.

Welkom bij de raad

Zo heet de brochure waarin wij uitgebreider uitleggen hoe het nieuwe vergadermodel in elkaar steekt. U kunt die brochure downloaden als een PDF. Maar u kunt ook verder lezen, want de tekst staat hieronder. Maar dan zonder plaatjes en kleurtjes. Dat is wel zo toegankelijk voor velen.

De Politieke Markt start met het nieuwe vergadermodel op 23 maart.

Onderstaande tekst is een vereenvoudigde en digitoegankelijke versie van de tekst in de brochure Welkom in de raad van Almere.

Inleiding

Al enige tijd wil de Raad van Almere de Politieke Markt veranderen en mee laten groeien met de ontwikkeling van de stad en de hedendaagse politiek. En nu is het dan zover! We gaan aan de slag. In een nieuw denkbeeldig vergaderhuis waarin rekening is gehouden met de ‘eisen’ van de tijd. Zoals dat er méér politieke partijen in de gemeenteraad zitten of dat problemen in de stad steeds ingewikkelder worden. Maar ook zijn in het nieuwe vergadermodel de verschillende rollen van de raad beter zichtbaar, zoals dat de raad zegt wat er moet gebeuren of controleert wat is gedaan (door het stadhuis).

Stel je dit denkbeeldige vergaderhuis voor als een gebouw met acht denkbeeldige kamers en tafels. Almere zou Almere niet zijn als deze tafels niet flexibel inzetbaar zouden zijn. Soms vindt wat meer aan de ene tafel plaats, soms wat meer aan de andere. Dat komt omdat de raad meer zelf bepaalt wat hij doet en meer aandacht wil geven aan de belangrijkere onderwerpen. Met het nieuwe vergadermodel gaat de raad niet altijd overal over vergaderen, maar de helft van de beschikbare tijd reserveren voor de speciale onderwerpen.

Op deze pagina lees je over de verschillende denkbeeldige tafels. Ook nemen we je mee in de manier waarop we tot dit nieuwbouwproject zijn gekomen.

Gert-Jan Broer
Griffier Almere

Welkom in Almere

Almere leeft. Almere groeit. In de komende jaren groeit Almere van ruim 220.000 naar 350.000 inwoners. De vijfde stad van Nederland. Deze groei heeft bestuurlijk, maatschappelijk en ruimtelijk een flinke gevolgen. We willen een gezonde en duurzame groei, waarbij zowel de sociale onderwerpen genoeg aandacht krijgen, zoals zorg, onderwijs of cultuur. Maar ook de ruimtelijke onderwerpen, zoals wegen, bouwen en onderhoud van de stad. Daarbij willen we onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties meer dan ooit betrekken bij wat we doen. Om de veranderingen samen door te maken.

Dat wij dit doen is logisch. De Almeerse raad is de eerste vergadertafel van stad. Dé plek waar ideeën samenkomen en opvattingen worden uitgewisseld. De raad bestaat uit 45 raadsleden die samen met 32 fractieassistenten bij 16 verschillende politieke partijen zitten. Dat ze allemaal verschillend over onderwerpen denken is een heel belangrijke eigenschap. Daardoor zijn in de raad de verschillende meningen die in de stad leven ook vertegenwoordigd en te horen. Maar hoe verschillend de meningen soms ook zijn, we hebben een gedeelde trots op Almere. Elk raadslid wil samen met de anderen onze stad steeds weer mooier maken. In de keuzes en afwegingen die we daarbij maken, willen we dat iedereen kan zien wat we doen én dat iedereen met ons kan praten over de resultaten. Dat noemen we transparant en aanspreekbaar zijn.

De Politieke Markt

Almere is (nog steeds) een pioniersgemeente. Een stad van doeners die niet bang zijn om nieuwe dingen uit te proberen. In 2004 liepen we in Nederland voorop met de introductie van de Politieke Markt. Een nieuw vergadermodel zonder vaste ingeslepen manier van werken. Een laagdrempelig en toegankelijk model waarin je precies weet wanneer een onderwerp aan bod komt en waarin dingen snel (kunnen) gaan door wekelijks te vergaderen. En er is heel veel contact tussen de raad en de inwoners, door niet alleen in het stadhuis te vergaderen maar, als dat kan, ook ín de stad. De gedachte achter de Politieke Markt is vanaf die tijd in verschillende varianten in andere steden en provincies ingevoerd. Soms noemen ze dat daar de BOB-methode, rondetafelmethode of een (meer traditioneel) commissiemodel. Dat kan omdat elke gemeente zelf mag kiezen hoe de volksvertegenwoordiging is georganiseerd; iedereen richt zijn eigen huis naar eigen smaak in.

Verbouw of nieuwbouw?

In 2019 'renoveerden' we de Politieke Markt voor het laatst. De echte kamers, zalen en gangen in het stadhuis werden verbouwd. Maar ook de manier van werken werd toen al aangepast. Er kwam een actualiteitenhalfuur en raadsspreekuur. Er kwam meer tijd voor verdieping, debat en voor inwoners om mee te praten. Ook kwam er het Reglement van Orde. Het was succesvol, maar ook ontstond behoefte aan een beter gebruik van de tijd. Want tijd is beperkt. En het is op heel drukke momenten strijden om voorrang wie aan de beurt komt: het college College = college van B&W van burgemeester en wethouders dat een raadsvoorstel heeft of een raadslid dat iets wil bespreken. In plaats van denken in tijd, denken we nu in tafels. We denken in ruimte (denkruimte). Namelijk: hoeveel ruimte bieden we aan het een en hoeveel aan het andere. Het denken in tafels helpt ons beter zicht te houden op de besteding in tijd en aandacht van de raad.

We willen het hele huis weer laten kloppen met de eisen van deze tijd. Maar we beginnen niet helemaal opnieuw. Er zijn wel hele nieuwe dingen (zoals het denken in tijd), maar we behouden succesvolle dingen van de bestaande Politieke Markt. We hanteren de volgende principes:

• We bouwen voort op het bestaande model. De Politieke Markt blijft in ruimte en vergadertijd zoals die nu al is. Juist daarom moeten tijd en ruimte optimaal kunnen worden benut, rekening houdend met de veelheid aan gebruikers.
• De Politieke Markt wordt zo ingedeeld dat er zowel plaats is voor onderwerpen waarover de raad een besluit moet nemen en voor onderwerpen waarover anders gesproken moet worden, zoals ingewikkelde opgaven en regionale taken.
• Er moet een tafel zijn, waarin besproken wordt wat wél en wat níet besproken moet worden; dit is de wegingstafel. Als de raad een besluit moet nemen, is het nodig over dat onderwerp te praten en hoe dan? Of kan de raad ook zonder bespreking wel een goed besluit nemen.
• De tafels moeten voldoende toegankelijk zijn voor inwoners, deskundigen en organisaties. De ontmoeting tussen raad en stad kan in verschillende vormen plaatsvinden.
• In het gebruik van de tafels moet er evenwicht zijn, zodat de verschillende rollen van de gebruikers (aangeven wat moet gebeuren, controleren) goed tot uitdrukking kunnen komen.

De nieuwe Politieke Markt

In het nieuwe model bestaat de agenda van Politieke Markt uit onderwerpen verdeeld over acht denkbeeldige vergadertafels, die in wisselende vorm elke donderdagavond vanaf 19.00 uur in gebruik zijn:

1. Wegingstafel - wat bespreekt de raad wel en wat niet.
2. Beraadslagingstafel I - om onderwerpen te bespreken zoals we dat nú doen.
3. Beraadslagingstafel II - om onderwerpen te bespreken zoals we dat nú doen.
4. Opgaventafel - dieper nadenken over belangrijke, vaak ingewikkelde onderwerpen.
5. Regiotafel - welke rol speelt of neemt Almere in de regio.
6. Controletafel - de raad controleert het werk van de gemeente (het stadhuis)
7. Inwonerstafel - meer tijd voor contact tussen raad en stad.
8. Besluitvormingstafel - wat we nu de plenaire vergadering noemen.

Voor wie de Politieke Markt van nú kent is het verschil meteen zichtbaar: nu zijn er 4 beraadslagingstafels tegelijkertijd (in 4 zalen). In het nieuwe model met 2 beraadslagingstafels bepaalt de raad dus voor ongeveer de helft van de tijd zelf wat er op de agenda staat. Want: in 2 zalen beraadslaging beteken in de andere 2 zalen tijd en aandacht voor opgaven, regio, controle of inwoners.

Dit zijn de (denk)tafels

Wegingstafel

Aan deze tafel wegen raadsleden/fractieassistenten af of een onderwerp moet worden besproken. Of niet, omdat het voorstel zo duidelijk is dat de raad er over kan besluiten zonder inhoudelijke bespreking. In deze afweging telt ook mee hoeveel raadsleden voor of tegen bespreking zijn. Ook de vraag of inspraak bij het onderwerp gevraagd wordt (de inwoner aan het woord). De wegingstafel heeft dus een soort filterfunctie. Bedoeld om onderscheid te maken tussen onderwerpen, waardoor we de bespreektijd zo efficiënt mogelijk benutten.

Beraadslagingstafel(s)

Aan de beraadslagingstafel bespreken we raadsvoorstellen, initiatiefvoorstellen, moties en amendementen. De wegingstafel deed al het voorbereidende werk; daar werd besloten dat het onderwerp op de agenda staat. Aan deze beraadslagingstafel is er ook ruimte voor inspraak vanuit de stad. Een mooie, ruim opgezette tafel dus waar raad, stad en college met elkaar spreken over een voorstel waarover de raad een besluit moet nemen.

Opgaventafel

Dit is misschien wel de leukste tafel. Er is ruimte en tijd voor meer verkennende gesprekken. Hoe ontwikkelt de stad zich en waar moeten we nu rekening mee houden of al actie op ondernemen? Een totaal andere vraag dan aan andere tafels speelt. Aan de opgaventafel moet niet de oplossing worden bedacht, maar de vraag in beeld worden gebracht. De tafel is daarom zo ingericht dat raad, inwoners en deskundigen elkaar gelijkwaardig en in een ongedwongen sfeer ontmoeten. En dat onder leiding van een externe voorzitter. De tafel zal niet elke week in gebruik zijn, maar afhankelijk van een wat er aankomt, wat er gebeuren moet en wanneer.

Regiotafel

Aan deze tafel gaat het over regionale onderwerpen, maar los van de momenten waarop een besluit nodig is. Zodat er meer tijd is voor verdieping. Zodat de raad meer inzicht en invloed kan krijgen op de effectiviteit en doelmatigheid van een samenwerkingsverband. De tafel zal niet elke week in gebruik zijn, maar afhankelijk van een wat er aankomt, wat er gebeuren moet en wanneer.

Controletafel

Hier controleert de raad het werk van de gemeente (het stadhuis) en bepaalt hij of (het tempo van) de uitvoering goed is of dat het beter moet. Maatschappelijke instellingen en samenwerkingspartners in de stad geven informatie zodat de raad weet waarop hij moet letten. Ook ontmoet de raad hier de accountant, de ombudsman of de rekenkamer. Of de raad start zelf een onderzoek. De controletafel zorgt voor balans in het geheel, omdat niet de beleidsplannen, maar de beleidsresultaten centraal staan. Dus ook onderwerpen die op langere termijn van belang zijn bespreekt de raad aan de controletafel. Net als de opgaven- en regiotafel zal hij niet wekelijks in gebruik zijn.

Inwonerstafel

De raad is de stad. Daarom hebben inwoners een eigen tafel. Daaraan spreken de gekozen inwoners (raadsleden) met de andere inwoners. Dat kan op initiatief van bewoners, zoals met een petitie of burgeractiviteit. Of in een wat informelere ontmoeting waarin inwoners suggesties doen of ideeën aandragen. Het fijne aan deze tafel is dat we hem op elke plek in de stad kunnen zetten. Bijvoorbeeld dáár waar een probleem is of waar een oplossing al bedacht is. Ergens in de stad zelf, niet in het stadhuis. De tafel heeft dan ook geen drempels. Iedereen kan er zo aanschuiven. Daar moet je als deelnemer wel tegen kunnen natuurlijk.

Besluitvormingstafel

Dit is de grootste tafel in het huis. Bestemd voor debat en besluitvorming. Iedereen is erbij. Dat noemen we de plenaire vergadering. Het laatste woord is aan de raad. Deze tafel is er ook voor speciale gelegenheden zoals beëdiging (en afscheid) van raads- en collegeleden en fractieassistenten. De kamer waarin deze tafel staat is stijlvol gedecoreerd en doet hier en daar koninklijk aan. Echt iets voor de ware politieke liefhebber. Je snapt: deze denkbeeldige tafel staat in een échte kamer in het virtuele huis van de democratie: het is onze raadzaal.

Tot slot

Het werken met het nieuwe vergadermodel is een experiment. De raad besloot dit vanaf maart tot aan het zomerreces te proberen. We lopen vast wel tegen dingen aan die nog beter kunnen. Of misschien anders. Maar toch durft de raad het experiment aan te gaan, want hij wil steeds beter voor de stad zijn rol en verantwoording nemen. Samen met u.