Burgemeester Weerwind vertrekt

Waar gaat het over?

Als een burgemeester gevraagd wordt minister te worden, moet er snel gehandeld worden. Rustig het werk overdragen is er niet bij. Maar een burgemeester heeft een belangrijke rol in een stad, hij/zij is niet alleen de bekendste bestuurder, maar heeft ook eigen portefeuilles. Het Almeerse college werkt met de methode van het 'collegiaal bestuur', wat betekent dat andere collegeleden (de wethouders dus) een portefeuilles tijdelijk even kunnen waarnemen. En er is een locoburgemeester (Hilde van Garderen) die op dit moment al waarneemt.
Daarnaast is de burgemeester ook voorzitter van zowel het college College = college van B&W van B&W én de gemeenteraad. Dat kunnen wethouders niet overnemen. De verwachting is echter dat we helemaal niet lang zonder burgemeester zullen zitten, want de commissaris van de Koning heeft al laten weten heel snel een waarnemend burgemeester voor te stellen.

Wat nu?

Wat betekent het snelle vertrek van Franc voor de raad? Nou, eerlijk gezegd in eerste instantie niet zo heel erg veel, puur kijkend naar het functioneren van de raad. De burgemeester is niet het hoofd van de gemeente, dat is de gemeenteraad. De burgemeester heeft wel een ondersteunende en adviserende rol. En Franc was ook de voorzitter van de plenaire raadsvergaderingen en had in die hoedanigheid een belangrijke sturende en cultuurbeïnvloedende rol. Als sterke voorzitter - dat was hij - kon hij het verloop van een vergadering verbeteren. Opvallend was zijn vaardigheid om het proces van besluitvorming snel te laten verlopen. Onze Politieke Markt maakt dat vanzelf al mogelijk, maar Franc gaf het nog een extra zetje. Ondanks dat is het geen probleem als er even geen burgemeester is die de vergaderingen kan voorzitten. Want de raad heeft altijd al een vice-voorzitter (raadslid Willem Boutkan) en die is in de afgelopen jaren heel regelmatig aan het werk geweest.

Kennis en ervaring

Wordt Franc dan niet gemist? Zeker wel. Want ook al is de griffier is de voornaamste adviseur van de raad (c.q. alle raadsleden), ook de burgemeester is adviseur. En hij heeft ook zitting in het presidium. Een burgemeester is een verbindende schakel tussen de raad en het college. Die verbinding gaan we wel even missen. Maar gelukkig is er nog een andere verbindende functionaris: de gemeentesecretaris. Nou neemt die toevallig ook in februari afscheid, maar diens functie wordt tijdelijk ingevuld door onze vorige griffier: Jan Dirk Pruim. Het college informeerde de raad daarover in december in een raadsbrief. Jan Dirk ging een half jaar geleden met pensioen, maar was bereid om tijdelijk gemeentesecretaris te worden. Aangezien hij dat ook was voordat hij griffier werd, weet hij van wanten. En hij is ook nog helemaal op de hoogte van wat er in Almere speelt. Kortom, kennis en ervaring genoeg in het stadhuis. Natuurlijk komt er een nieuwe burgemeester, maar dat is een zorgvuldig proces en dat kost tijd. Het ligt in de rede dat pas ná de verkiezingen naar een nieuwe wordt gezocht. We houden u op de hoogte.

Wie kiest de burgemeester?

Hoe komt een gemeente aan een burgemeester, wie gaat daarover en wie beslist uiteindelijk wie het wordt? Eerlijk gezegd, dat is in Nederland wel een beetje vreemd geregeld. Een burgemeester wordt benoemd door 'de Kroon'. Dat is de koning en de verantwoordelijke minister. Maar hoe komen zij aan de geschikte kandidaat?

1. Feitelijk kan de lokale volksvertegenwoordiging, de gemeenteraad dus, bepalen wie de burgemeester wordt. Strikt genomen móet dat niet, maar het is wel normaal dat inwoners via hun volksvertegenwoordigers de belangrijkste stem hebben. Daarom vormen een aantal raadsleden samen een vertrouwenscommissie die op zoek gaat naar kandidaten. Ze worden daarbij geholpen door de griffier en andere professionals. Dit gebeurt allemaal nog in het verborgene. Want het gaat over personen die wel of niet burgemeester zouden kunnen worden, en het is niet zo leuk voor je carrière als je gesolliciteerd hebt, maar het niet geworden bent. Als er een geschikte kandidaat is, stelt de commissie die eerst aan de voltallige raad voor en pas nadat de raad ermee instemt, wordt bekend om wie het gaat.
2. De gemeenteraad beveelt de gekozen kandidaat aan bij de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
3. De minister draagt de kandidaat voor bij het kabinet.
4. Als het kabinet het met de benoeming eens is, dan kan de Kroon de burgemeester 'bij koninklijk besluit' benoemen. Formeel is het besluit dus aan de koning en de verantwoordelijke minister. Maar het is de gemeenteraad die de kandidaat voorstelt.

Gekozen burgemeester

In andere landen komt dat wel voor, in Nederland niet. Ook een raadplegend referendum om de inwoners te polsen over de kandidaten komt hier niet voor. Dat is wel geprobeerd, maar het was geen succes. Weinig inwoners deden mee en eigenlijk is de keuze maar heel beperkt. Het wordt daarom overgelaten aan de lokale volksvertegenwoordiging; de raad.
Nu is het zo dat u als inwoner altijd, jaar in jaar uit, uw invloed op het stadsbestuur via de raad kunt inbrengen. Maar voor het vinden van een burgemeester is die invloed beperkt. U moet (en kunt) de gemeenteraad vertrouwen dat ze de meest geschikte uitzoeken. Verder is het toch een beetje zoals met de paus: wachten op witte rook.