Drie deskundigen deelden tijdens de Politieke Markt van 28 november hun kennis en inzichten met de raad tijdens een speciale opgavetafel. Onderzoeker Edward van der Torre schetste allereerst de criminele context waarbinnen de explosies plaatsvinden. Hij stelde dat Nederland als de ‘absolute nummer 1 van Europa’ te maken heeft met een uit de hand gelopen drugsmarkt. Doordat de volumes van de handel blijven groeien gaat er steeds meer geld in om waardoor ook de conflicten in ernst toenemen. Opdrachtgevers schakelen dan onder andere jongeren in om door het plaatsen van een (vuurwerk)bom de zaak op scherp te zetten. Wat volgens de deskundige een grote rol speelt is dat de politie al jaren de grip en het zicht op de drugscriminelen is kwijtgeraakt. Dit komt om te beginnen door een chronisch gebrek aan opsporingscapaciteit. Hij drukte raadsleden op het hart dat het zeker met het oog op de groei van Almere onontkoombaar is om substantieel te investeren in meer handhaving en opsporing.

Door regionale samenwerking een waterbed-effect voorkomen
Wat misdaadjournalist Jan Meeus de raad vooral mee wilde geven was dat maatregelen weliswaar nodig zijn, maar dat ze meestal onbedoelde neveneffecten hebben. Zelfs succesvolle politie-interventies leveren in het drugsmilieu na verloop van tijd toch ook weer voordeel op voor criminelen die er slim op inspelen, analyseerde hij. Zorg daarom als raad dat je kritisch blijft meekijken op het effect van maatregelen en dat je daar op tijd op anticipeert. Meeus wees er verder op dat Almere door de nabijheid van Amsterdam sowieso kwetsbaar is. Waar de politie bijvoorbeeld in Amsterdam Zuid-Oost de opsporing intensiveert, verplaatst de criminele activiteit zich. Om dit waterbed-effect te voorkomen is samenwerking met omliggende gemeenten een must.

Verdiep je in straatcultuur en in perspectief
Een appeltje voor de deur leggen: dat is een synoniem voor plaatsen van een explosief. Aan de beschikbaarheid van jongeren die bereid zijn om dit te doen is geen gebrek, hield jongerenwerker Mathijs Zwinkels de raadsleden voor. De criminele wereld voorziet in de behoefte van vaak kwetsbare jongeren die langs de weg van geld en status gezien en gehoord willen worden. Besef daarbij dat zij zich niet verbonden voelen met de samenleving. In Almere is de groep potentiële daders verhoudingsgewijs groter dan in andere steden. Tussenpersonen weten de jongeren vrij eenvoudig te ronselen via app’s als Telegram of Snapchat, aldus Zwinkels. Hij noemde het plaatsen van een explosief een doorstap-delict dat soms zelfs de functie van een open sollicitatie heeft. Het geeft daders de mogelijkheid om zich te onderscheiden. Wat volgens hem nodig is: oren en ogen in de wijk om jongeren een ander perspectief te bieden dat aansluit bij hun leefwereld. Zet hiervoor als gemeente de juiste mensen in die de problemen op straat begrijpen, die vertrouwen kunnen winnen, maar die ook durven begrenzen.

Het agendavoorstel wordt besproken tijdens de Politieke Markt van donderdag 28 november 2024. Daarbij gaat de raad met elkaar en het college, maar ook met een drietal gasten in gesprek.

Net als onder inwoners zijn er in de raad grote zorgen over hoe afgelopen jaar in Almere het aantal explosies een vlucht heeft genomen. Alleen al tussen januari en oktober dit jaar vonden er 28 explosies plaats, met name in Almere Poort. Dit roept veel vragen op. Over de oorzaken, over de impact op de leefbaarheid en veiligheid in buurten die ermee te maken krijgen, maar natuurlijk vooral over hoe het effectief is aan te pakken. Een raadslid stelt daarom voor om een opgavetafel te organiseren. Hiervoor zijn drie deskundigen uitgenodigd die elk vanuit hun eigen invalshoek de raad inzicht geven in deze groeiende problematiek:

1. Edward van der Torre (bestuurskundige en criminoloog)

2. Jan Meeus (misdaadjournalist)

3. Mathijs Zwinkels (sociaal werker en kenner van de straatcultuur)

Het doel van de opgavetafel is om gezamenlijk inzicht te krijgen in de achterliggende oorzaken en in de impact van de explosies op de samenleving. Door dit vanuit verschillende invalshoeken te belichten hoopt de indiener samen met de andere raadsleden een basis te leggen voor een structurele en doordachte aanpak die verder gaat dan symptoombestrijding.

Tijdens de beraadslagingen in de carrousel werden met betrekking tot de veiligheidsagenda van Almere om de problematiek van explosies tegen te gaan verschillende moties besproken. Een voorstel voor een integraal plan tegen explosies werd door het raadslid ingetrokken, aangezien Almere al deelneemt aan een landelijk strategisch offensief. Ook verwacht de raad in het tweede kwartaal van 2025 een uitgebreid plan van de burgemeester te ontvangen. Hij heeft dit onderwerp in zijn portefeuille.

Andere moties, over de inzet van wijkagenten bij explosies en het evalueren van tijdelijk cameratoezicht, werden tijdens de bespreking ook ingetrokken door de indieners toen de noodzaak en uitvoerbaarheid onvoldoende bleken. Tot slot werden de voorstellen voor aanvullende maatregelen tegen explosies en het implementeren van een buurtrechtbank voor geweldsincidenten als niet haalbaar of overbodig beschouwd, ondanks dat het idee van een buurtrechtbank door meerdere raadsleden wel positief werd ontvangen.

In algemene zin benadrukte de portefeuillehouder dat er een voortgaand optimalisatieproces plaatsvindt om de inzet van handhaving en veiligheid te verbeteren. De behandeling in de raad is nu afgerond. Eén motie, die over Cameratoezicht evaluatie, gaat door naar besluitvorming. De raad stemt hierover op 28 november.

Wanneer kan de raad een integraal plan tegen explosies tegemoetzien? Het was een vraag die bij meerdere raadsleden leefde tijdens de bespreking op de Politieke Markt van 17 oktober '24. De portefeuillehouder gaf te kennen dat zijn aanpak al integraal is en dat hier meermaals in raadsbrieven over is gecommuniceerd. Toch is dat niet voldoende volgens sommige raadsleden. Komt er nu wel of niet een plan? Moet en kan de gemeente niet meer doen op het vlak van preventie?

Andere raadsleden betwijfelden of een integraal plan ook echt tot een andere werkwijze leidt? Daarover waren de meningen verdeeld. Naar aanleiding van het agendavoorstel kondigden raadsleden vijf moties aan. Deze komen aan bod tijdens een vervolgbespreking na het herfstreces.

Raadsleden deelden tijdens de bespreking van 3 oktober hun zorgen over de explosies bij woningen in Almere Poort. De portefeuillehouder noemde het schrijnend en aangrijpend en daarom onacceptabel dat dit gebeurt in de stad Almere. Hij kondigde aan dat de gemeente op korte termijn een onderzoek start om de oorzaken en achtergronden van de explosies te achterhalen.

Er waren vragen over de informatievoorziening. Veiligheidsmanagers van de gemeente onderhouden intensief contact met de betrokken bewoners en omwonenden. Kan de portefeuillehouder er daarnaast voor zorgen dat de raad eerder informatie ontvangt als zich een incident voordoet? De portefeuillehouder benadrukte dat hij open staat voor suggesties waar de communicatie beter kan. Hij gaf verder aan dat Almere deelneemt aan een landelijk strategisch offensief. Opsporen van de daders is in volle gang, maar zoals ook in andere steden geldt is het moeilijk in te schatten wat de werkelijke effectiviteit is. De uitvoerders worden wel gepakt, maar daarmee blijft de opdrachtgever buiten schot.

Een raadslid kondigde aan een motie voor te bereiden met de oproep aan het college om het gehele jaar vuurwerk in de openbare ruimte te verbieden. Er bleven nog veel vragen van raadsleden onbeantwoord door een gebrek aan tijd. De portefeuillehouder zegde toe om hier binnen twee weken alsnog schriftelijk op in te gaan. Aan de hand daarvan kan de raad bepalen of een vervolgbespreking nodig is.

De bespreking vindt plaats tijdens de Politieke Markt van 3 oktober 2024.